Tasarrufun İptali Davası Nedir?
Cebri icranın mantığı, alacaklı olan kişinin alacağını borçludan kamu gücü kullanarak almaktır. Zira borçlu, kamu gücü devreye girmeden önce alacaklıya borcunu vermemektedir. Taraflar arasındaki bu tarz ilişkileri düzenlemek için icra hukuku geliştirilmiştir. Uygulamada bazı durumlarda borçlunun, alacaklının alacağını cebri icra yoluyla almasının bile önüne geçmeye çalıştığı görülmektedir. Örneğin, borçlu mallarını karısına, çocuklarına veya bir arkadaşına satıp devretmiş gibi işlem yapar. Bu gibi, şüpheli tasarruflardan sonra, borçlunun alacaklıları, onun mallarını haczettirmek istedikleri zaman hiç mal bulamazlar veya çok az mal bulurlar ve bu sebeple alacaklarını tam olarak alamazlar. İşte, bu örnekte belirttiğimiz gibi olaylarda bir borçlunun, mallarını, hacizden veya iflâs etmeden önce, alacaklılardan kaçırmak için yapmış olduğu işlemlerin iptal edilmesi talebiyle açılacak davalara tasarrufun iptali davası denir.
Bursa Avukat ve Bursa İcra Avukatı olarak tasarrufun iptali davasıyla ilgili tüm sorularınız için uzman avukat kadromuzdan hukuki destek alabileceğinizi belirtmek isteriz.
Tasarrufun İptali Davasında Hangi İşlemlerin İptali İstenebilir?
Tasarrufun iptaline konu olacak işlemler İcra ve İflâs Kanunumuzun 278, 279 ve 280. maddelerinde üç grup altında düzenlemiştir. Bu nedenle her maddeyi ayrıca ele almak gerekmektedir.
Madde 278: İvazsız Tasarrufların Butlanı
Olağan hediyeler dışında hacizden veya iflastan önceki iki yıl içinde yapılan bütün bağışlamalar ve bedelsiz tasarruflar için iptal davası açılabilir. Kanun ayrıca bazı durumların bağışlama olarak kabul edileceğini de vurgulamıştır. Buna göre;
- evlat edinenle evlatlık arasında yapılan bedelli tasarruflar,
- Sözleşmenin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun bedel olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği sözleşmeler,
- Borçlunun kendisine veya üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği sözleşmeler ve ölünceye kadar bakma sözleşmeleri
Yukarıda üç madde halinde sayılan işlemleri de kanun, bağışlama olarak kabul etmiştir, dolayısıyla eğer varsa bu türlü tasarrufların iptali de istenebilecektir.
Madde 279: Acizden Dolayı Butlan
Aşağıdaki tasarruflar borcunu ödemeyen bir borçlu tarafından hacizden veya mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından evvelki bir sene içinde yapılmışsa iptali istenebilir:
- Borçlunun teminat göstermeği evvelce taahhüt etmiş olduğu haller müstesna olmak üzere borçlu tarafından mevcut bir borcu temin için yapılan rehinler;
- Para veya mutat ödeme vasıtalarından gayrı bir suretle yapılan ödemeler;
- Vadesi gelmemiş borç için yapılan ödemeler.
- Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verilen şerhler.
Yukarıda maddler halinde sayılan işlemler için tasarrufun iptali davası açılabilir. Ancak burada iyiniyetli üçüncü kişiler korunur. Yani eğer bu tasarruflardan istifade eden kimse borçlunun hal ve vaziyetini bilmediğini ispat ederse iptal davası reddedilir.
Madde 280: Zarar Verme Kastından Dolayı İptal
Malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Bunun için, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflâs yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır.
Üçüncü şahıs, borçlunun karı veya kocası, altsoyu veya üstsoyu ile üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve kayın hısımları, evlat edineni veya evlatlığı ise borçlunun içinde bulunduğu mali durumu bildiği kabul edilir. Bunların dışındaki üçüncü şahıslar ise, kazanımlarının korunması için iyi niyetli olduklarını yani borçlunun içinde bulunduğu mali durumdan haberdar olmadıklarını ispatlamaları gerekir.
Tasarrufun İptali Davasının Tarafları Kimlerdir?
Tasarrufun iptali davasının davacısı alacaklı olan kişidir. Davalısı ise borçlu ve borçlu ile hukuki muamelede bulunan veya borçlu tarafından kendilerine ödeme yapılan kimseler ile bunların mirasçılarıdır. Bunlardan başka, kötü niyet sahibi üçüncü şahıslar aleyhine de iptal davası açılabilir.
Tasarrufun İptali Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Tasarrufun iptali davası, tasarrufun yapıldığı tarihten itibaren beş sene içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir. Dolayısıyla işlemin üstünden beş sene geçtikten sonra artık iptal davası açılamaz.
Tasarrufun İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
İİK’nın 277 ve izleyen maddeleri uyarınca açılacak tasarrufun iptali davalarında görevli mahkeme Asliye hukuk mahkemeleridir. yetkili mahkeme ise genel hükümler çerçevesinde borçlunun ya da üçüncü kişi davalının ikametgahı mahkemesidir.
Tasarrufun İptali davaları oldukça detaylı bir konu olduğundan bu işlemlerde herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan destek almak çok faydalı olacaktır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa İcra Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
