İş dünyasında hızla değişen ve gelişen koşullar altında, şirketlerin rekabet avantajını korumak ve büyümek için çeşitli stratejileri benimsemeleri gerekmektedir. Bu stratejilerden bazıları, şirketlerin birleşmesi, bölünmesi veya devredilmesi gibi işlemleri içerebilir. Ticaret hayatında bazen bir şirketin başka bir şirketle birleşmesi ilgili şirketler açısından önemli ve karlı bir yatırım olabilirken; bazen de bir şirketin kendi içinde bölünmesi veya tür değiştirmesi o şirket için gerekli olabilmektedir. Bu işlemlerin hepsi dikkatli ve hassas bir şekilde yürütülmesi gereken süreçlerdir.
Bursa Avukat ve Bursa Şirketler Hukuku Avukatı olarak genel anlamda Şirketler Hukukunun konusuna giren tüm alanlarda, özel anlamda ise Şirketlerin Birleşmesi, Bölünmesi ve Devredilmesi konusundaki tüm sorularınızı Bursa Şirketler Hukuku Avukatı Av. İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Şirketlerin Birleşmesi
Şirketlerin birleşmesi, bölünmesi ve tür değiştirmesi konusu oldukça geniş bir konudur. Bu işlemlere dair uygulanacak yasal mevzuat Türk Tücaret Kanununun 134-194 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Şirketlerin nasıl birleşeceği TTK’nın 136/1 maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir: Şirketler; bir şirketin diğerini devralması, teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” ile veya yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri, teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme”, yoluyla birleşebilirler. Bu kapsamda kabul eden şirket “devralan”, katılan şirket ise “devrolunan” olarak adlandırılır.
Birleşme, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.
Birleşme Hangi Şirketler Arasında Olur?
Hangi tür şirketlerin birbiriyle birleşebileceği TTK’nın 137. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:
- Sermaye şirketleri; Sermaye şirketleriyle, kooperatiflerle ve devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle, birleşebilirler.
- Şahıs şirketleri; Şahıs şirketleriyle, devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle, devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle, birleşebilirler.
- Kooperatifler; kooperatiflerle, sermaye şirketleriyle ve devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle, birleşebilirler.
Birleşme Sözleşmesi Nasıl Olmalıdır?
Şirketlerin birleşmesi konusunda, birleşme sözleşmesinin hukuken geçerli bir şekilde hazırlanması çok önemlidir. TTK md. 145’e göre birleşme sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Sözleşme, birleşmeye katılan şirketlerin, yönetim organlarınca imzalanır ve genel kurulları tarafından onaylanır.
Birleşme sözleşmesinin;
- Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
- Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
- Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
- Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
- Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
- Gereğinde ayrılma akçesini,
- Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
- Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
- Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini,
içermesi zorunludur.
Birleşme Kararı Nasıl Onaylanır?
Yönetim organı, genel kurula birleşme sözleşmesini sunar. Birleşme sözleşmesi genel kurulda;
- Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle,
- Bir kooperatif tarafından devralınacak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle,
- Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçünü temsil eden paylara sahip bulunmaları şartıyla, tüm ortakların dörtte üçünün oylarıyla,
- Kooperatiflerde, verilen oyların üçte ikisinin çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme ve başka edim yükümlülükleri ya da sınırsız sorumluluk kabul edilmiş veya bunlar mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortakların dörtte üçünün kararıyla, onaylanmalıdır.
Kollektif ve komandit şirketlerde birleşme sözleşmesinin oybirliğiyle onaylanması gerekir. Ancak, şirket sözleşmesinde birleşme sözleşmesinin bütün ortakların dörtte üçünün kararıyla onaylanması öngörülebilir.
Birleşme Nasıl Tescil Edilir?
Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alınır alınmaz, yönetim organları, birleşmenin tescili için ticaret siciline başvurur. Devralan şirket, birleşmenin gereği olarak sermayesini artırmışsa, ek olarak esas sözleşme değişiklikleri de ticaret siciline sunulur. Devrolunan şirket, birleşmenin ticaret siciline tescili ile infisah eder. Birleşme, birleşmenin ticaret siciline tescili ile geçerlilik kazanır. Tescil anında, devrolunan şirketin bütün aktif ve pasifi kendiliğinden devralan şirkete geçer. Birleşme kararı, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan olunur.
Şirketlerin birleşmesi konusuyla ilgili sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa Şirketler Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Şirketlerin Bölünmesi
TTK md. 159’a göre, Bir şirket tam veya kısmi bölünebilir. Tam bölünmede, şirketin tüm malvarlığı bölümlere ayrılır ve diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler. Tam bölünüp devrolunan şirket sona erer ve unvanı ticaret sicilinden silinir. Kısmi bölünmede, bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunur. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap ederler veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde ederek yavru şirketini oluşturur.
Hukuken geçerli bir bölünme sermaye şirketleri ve kooperatiflerin yine sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünmesi şeklinde olabilir.
Bölünme Sözleşmesi ve Bölünme Planı
Bir şirket, bölünme yoluyla, malvarlığının bölümlerini var olan şirketlere devredecekse, bölünmeye katılan şirketlerin yönetim organları tarafından bir bölünme sözleşmesi yapılır. Ancak eğer bir şirket, bölünme yoluyla, malvarlığının bölümlerini yeni kurulacak şirketlere devredecekse, yönetim organı bir bölünme planı düzenler. Hem bölünme sözleşmesinin hem de bölünme planının yazılı şekilde yapılması ve bunların genel kurul tarafından onaylanması şarttır.
Bölünme Sözleşmesinin ve Bölünme Planının İçeriği Nasıl Olmalıdır?
Bölünme sözleşmesi ve bölünme planı özellikle;
- Bölünmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, merkezlerini ve türlerini,
- Aktif ve pasif malvarlığı konularının devir amacıyla bölümlere ayrılmasını ve tahsisini; açık tanımlamayla, bu bölümlere ilişkin envanteri; taşınmazları, kıymetli evrakı ve maddi olmayan malvarlığını teker teker gösteren listeyi,
- Payların değişim oranını ve gereğinde ödenecek denkleştirme tutarını ve devreden şirketin ortaklarının, devralan şirketteki ortaklık haklarına ilişkin açıklamaları,
- Devralan şirketin; intifa senedi, oydan yoksun pay ve özel hak sahiplerine tahsis ettiği hakları,
- Şirket paylarının değişim tarzlarını,
- Şirket paylarının bilanço kârına hangi tarihten itibaren hak kazanacaklarını ve bu istem hakkının özelliklerini,
- Devreden şirketin işlemlerinin hangi tarihten itibaren devralan şirketin hesabına yapılmış kabul edildiğini,
- Yönetim organlarının üyelerine, müdürlere, yönetim hakkına sahip kişilere ve denetçilere tanınan özel menfaatleri,
- Bölünme sonucu devralan şirketlere geçen iş ilişkilerinin listesini,
içerir.
Bölünme Kararı Nasıl Alınır?
Bölünmeye katılan şirketlerin yönetim organları, bölünme sözleşmesini veya bölünme planını genel kurula sunar. Onama kararı yukarıda birleşme için yazılı olan oranlara uyularak alınır.
Bölünme onaylanınca, yönetim organı bölünmenin tescilini ister. Kısmi bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesinin azaltılması gerekiyorsa buna ilişkin esas sözleşme değişikliği de tescil ettirilir. Tam bölünme hâlinde devreden şirket ticaret siciline tescil ile birlikte infisah eder. Bölünme ticaret siciline tescille geçerlilik kazanır. Tescil ile tescil anında envanterde yer alan bütün aktifler ve pasifler devralan şirketlere geçer.
Şirketlerin bölünmesi konusuyla ilgili sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa Şirketler Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Şirketlerin Tür Değiştirmesi
TTK md. 180 gereğince bir şirket hukuki şeklini değiştirebilir. Yeni türe dönüştürülen şirket, eskisinin devamıdır. Ancak her şirket türüne istediği türe dönüşme imkanı verilmemiştir. Bu nedenle ancak kanunda öngörülen şekliyle geçerli bir tür değiştirme yapılabilir.
TTK md. 181’de yer alan düzenlemeyi dört başlıkta şu şekilde özetleyebiliriz:
- Bir sermaye şirketi; başka türde bir sermaye şirketine veya bir kooperatife dönüşebilir.
- Bir kollektif şirket; bir sermaye şirketine; bir kooperatife veya bir komandit şirkete dönüşebilir.
- Bir komandit şirket; bir sermaye şirketine; bir kooperatife veya bir kollektif şirkete dönüşebilir.
- Bir kooperatif ise ancak bir sermaye şirketine dönüşebilir.
Tür Değiştirme Planı Nasıl Olmalıdır?
Yönetim organı bir tür değiştirme planı düzenler. Plan yazılı şekilde olmalıdır ve genel kurulun onayına tabidir. Tür değiştirme planı; a) Şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve yeni türe ilişkin ibareyi, b) Yeni türün şirket sözleşmesini, c) Ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları payların sayısını, cinsini ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin açıklamaları içerir.
Tür Değiştirme Kararı Nasıl Alınır?
Yönetim organı tür değiştirme planı ile yeni türün şirket sözleşmesini genel kurula sunar. Tür değiştirme kararı aşağıdaki nisaplarla alınır:
- Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin üçte ikisini karşılaması şartıyla, genel kurulda mevcut oyların üçte ikisiyle; limited şirkete dönüştürme hâlinde, ek ödeme veya kişisel edim yükümlülüğü doğacaksa tüm ortakların onayıyla;
- Bir sermaye şirketinin bir kooperatife dönüşmesi hâlinde tüm ortakların onayıyla;
- Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları şartıyla, ortakların dörtte üçünün kararıyla;
- Kooperatiflerde;
- Ortakların en az üçte ikisinin temsil edilmeleri şartı ile, genel kurulda mevcut oyların çoğunluğuyla,
- Ek ödeme, diğer kişisel edim yükümlülükleri veya kişisel sorumluluk getiriliyorsa veya bu yükümlülükler veya sorumluluklar genişletiliyorsa, kooperatifte kayıtlı ortaklarının üçte ikisinin olumlu oyuyla,
- Kollektif ve komandit şirketlerde tür değiştirme planı bütün ortakların oybirliğiyle onanır. Ancak, şirket sözleşmesinde ortakların tümünün üçte ikisinin olumlu oyuyla bu kararın alınabileceği öngörülebilir.
Yönetim organı tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirir. Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanır. Tür değiştirme kararı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilir.
Şirketlerin birleşmesi, bölünmesi ve tür değiştirmesi oldukça detaylı konulardır. Bu nedenle alanında uzman bir avukattan hukuki danışmanlık alınması çok faydalıdır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa Şirketler Hukuku Avukatı Av. İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
