Mirastan Çıkarma Nedir?
Hukukumuzda miras bırakan kişinin belirli şartların varlığı halinde bir veya birden fazla mirasçısını kısmen veya tamamen mirasından çıkarma hakkı vardır. Bu şartlar çok sınırlı ve spesifiktir. Mirastan çıkarma işleminin diğer adı mirastan ıskattır. Mirastan çıkarılan kişinin ise daha sonra bu işlemin iptali için dava açma hakkı vardır. Dolayısıyla mirastan çıkarmanın iptali davasını anlamak için önce mirastan çıkarma işlemini iyi anlamak gerekmektedir.
Bursa Avukat ve Bursa Miras Avukatı olarak mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası ile ilgili tüm sorularınız için uzman avukat kadromuzdan hukuki destek alabileceğinizi belirtmek isteriz.
Mirasçılıktan Çıkarmanın Şartları Nelerdir?
Mirasçılıktan çıkarmanın şartları Türk Medeni Kanunu’nun 510. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre mirasbırakan, aşağıdaki durumlarda ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:
- Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
- Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse
Mirasçılıktan çıkarma durumlarından ilki olan suç işleme şartında, söz konusu eylem mirasbırakanın bizzat kendisine karşı yapılabileceği gibi bir yakınına karşı da yapılabilir. Her ikisi de mirastan ıskat sebebidir. Yakınlık kavramına murisin sevgi, saygı ve bağlılık duyduğu tüm kişiler örneğin arkadaşlar, nişanlı, öğretmen, öğrenci, ona bakan onu koruyan veya onun baktığı, koruduğu v.b. kişilerde dahildir. Ağır suçdan amaç miras bırakanın kişilik haklarına, vücut bütünlüğüne, mal varlığına yönelik onunla aile bağlarının koptuğunu gösteren hukuka aykırı bir fiildir. Bunun belirlenmesinde ceza hukuku değil Medeni Hukuk kuralları gözönünde bulundurulacaktır. Bu suçun tamamlanması şart olmadığı gibi bu konuda bir mahkumiyet kararı bulunması da koşul değildir. Afdan ve zamanaşımından yararlanılmasının da önemi yoktur.
Mirasçılıktan çıkarma durumlarından ikincisi olan mirasçının aile hukukundan doğan yükümlülüklerin önemli ölçüde ihlali şartında, mirasçının bu sebeple mirasçılıktan çıkarılabilmesi için yükümlülüklerin aile hukukundan doğması gerekmektedir. Bu nedenle aile hukuku dışında kalan sebeplerle ya da ahlaki veya dini yükümlülüklerin ihlali sebebiyle mirasçının mirasçılıktan çıkarılması mümkün değildir. Örneğin; TMK m.364’de hükme bağlanan nafaka borcunun yerine getirilmemesi, TMK m.322’de soybağı hükümleri arasında düzenlenen ana, baba ve çocuğun ailenin huzur ve bütünlüğünün gerektirdiği şekilde birbirlerine yardım etme, saygı ve anlayış gösterme ve aile onurunu gözetme yükümlülüklerine aykırı davranışlar, eşlerin birbirlerine karşı TMK m.185’te yasal dayanağını bulan sadakat yükümlülüklerini ihlal etmeleri, TMK anlamında mirasçılıktan çıkarma işleminin gerekçesini oluşturacak aile hukukundan doğan yükümlülüklerin önemli ölçüde ihlal edilmesi durumlarına örnek olarak gösterilebilir.
Mirasçılıktan Çıkarma Nasıl Yapılır?
Mirasçılıktan çıkarma, tek taraflı ölüme bağlı bir tasarruftur. Bu nedenle kural olarak vasiyetname yoluyla yapılır. Ancak, miras sözleşmesi ile yapılması da mümkündür. Mirasbırakan Mirasçılıktan çıkarma tasarrufunu içeren vasiyetnamenin şekli önemli değildir. Bu nedenle bu vasiyetname, noterde resmi olarak düzenlenebileceği gibi mirasbırakanın el yazısı ile adi yazılı olarak ta düzenlenmesi mümkündür. Hatta, yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, deprem, savaş gibi olağanüstü hallerde sözlü vasiyetname yoluyla bile mirasbırakan mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir (ıskat edebilir). Bu işlem tek taraflı bir hukuki işlem olduğu için miras bırakan istediği takdirde işlemden vazgeçebilir ve mirastan çıkarmayı iptal edebilir.
Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Nasıl Açılır?
Yukarıda açıklandığı gibi mirasçılıktan çıkarma işlemi ölüme bağlı tek taraflı bir tasarruftur. Ölüme bağlı tasarrufların iptali TMK m.557 ve devamı maddelerinde hükme bağlanmıştır. Buna göre, tasarruf mirasbırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı bir sırada yapılmışsa; hata, hile, tehdir veya zorlama sonucu yapılmışsa; tasarrufun içeriği, bağlandığı koşullar ve yüklemeler hukuka veya ahlaka aykırı ise veya tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa ölüme bağlı tasarrufun iptali için dava açılabilir. Dolayısıyla mirasçılıktan çıkarılan kişi de bu nedenlerden biri veya birkaçının varlığı halinde mirasçılıktan çıkarılma işleminin iptali istemiyle dava açabilir. Bu iptal sebepleri, genel iptal nedenleridir. Bunun yanında bu davaya mahsus olmak üzere mirasbırakanın mirastan ıskat yaparken dayandığı nedenlerin olayda olmadığı da iddia edilebilir. Yani mirasçının mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemediği yada mirasçının, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirdiği ancak buna rağmen mirasbırakanın haksız bir şekilde mirasçıyı mirastan çıkardığı iddia edilerek bu dava açılabilir.
Mirasbırakanın mirasçılıktan çıkarma tasarrufuna karşı açılan iptal davası lehine sonuçlanan saklı paylı mirasçı, miras payının tamamını alacaktır. Bu davada ispat yükü TMK m.6’da hükme bağlanan genel kurala tabi olup, ayrıca TMK m.512/II’de de bu husus vurgulanmış ve mirasçılıktan çıkarılan kimsenin itiraz etmesi durumunda, belirtilen sebebin varlığını ispat yükünün çıkarmadan yararlanan mirasçı veya vasiyet alacaklısına düşeceği hükme bağlanmıştır.
Mirastan çıkarılmanın iptali davası miras bırakanın son yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesinde açılacaktır. Mirastan çıkarmanın iptali davası açacak olan kişi, bu iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde bu davayı açmalıdır. Her halükarda; vasiyetname varsa, vasiyetnamenin açıldığı tarihten, yoksa mirasın geçtiği tarihten itibaren iyiniyetli davalıya karşı 10 yıl, iyiniyetli olmayan davalıya karşı 20 yıl içinde bu dava açılmalıdır.
Mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası görüldüğü üzere teknik bir dava olup bu işlemlerde herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan destek almak çok faydalı olacaktır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa Miras Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
