Genel Olarak
Aile hukukunun en önemli konularından birisi de mal rejimi davalarıdır. Evlilik birliğinin bitmesi durumunda eşler arasındaki mali ilişkinin hukuken nasıl olacağı mal rejimi davası ile belirlenir. Eşler arasındaki mal rejimlerine ilişkin kurallar 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 202-281. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Eşler burada belirlenen mal rejimlerinden birisine tabi olmak durumundadırlar.
Mal rejimine ilişkin davalarla ile ilgili tüm sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa Aile Hukuku Avukatı Av. İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, Medeni Kanunumuza dayalı olarak evlilik birliği içindeki malvarlığının nasıl düzenlendiğini ve paylaşıldığını belirleyen hukuki kuralları ifade eden bir sistemdir. Eşler, evlilik birliği içindeki mal varlıklarını nasıl yöneteceklerini, mal varlıkları üzerindeki hak ve sorumluluklarının neler olacağı ile olası bir boşanma halinde evlilikte kazanılmış malların nasıl paylaşılacağı mal rejimi sistemlerine göre belirlenir.
Mal Rejimi Türleri Nelerdir?
Medeni Kanun 4 farklı mal rejimi öngörmüştür. Bunlar:
- Mal ayrılığı rejimi
- Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi
- Mal ortaklığı rejimi
- Edinilmiş mallara katılma rejimi
Mal rejimi türleri yukarıda sayıldığı gibi sınırlı sayıdadır. Eşler, bu rejimlerden birine uymak zorundadırlar. Bu rejimlerin dışında başka bir anlaşma yapamazlar. Eşler evlenirken kendi aralarında bir mal rejimi sözleşmesi yapıp bu rejimlerden birini seçebilirler. Eğer bu şekilde bir mal rejimi sözleşmesi yapmamışlarsa, evliliğin sonlanması aşamasında uygulanacak olan rejime yasal mal rejimi denir. Hukukumuzda 1 Ocak 2002 tarihinden bu yana uygulanan yasal mal rejimi “Edinilmiş mallara katılma” rejimidir.
Mal Ayrılığı Rejimi Nedir?
Mal ayrılığı rejiminde evlilik birliği içindeki malvarlıkları çiftler arasında ayrı tutulmaktadır. Yani bu mal rejiminde evlilik birliği sırasında edinilen mallar ve borçlar her eşin kendisine ait olmaktadır. Boşanma durumunda da, her bir eşin malları ve borçları kendisinde olacak şekilde ayrılık gerçekleşir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi Nedir?
Paylaşmalı mal rejiminde de aslında mal ayrılığı esastır. Ancak aileye özgülenen çeşitli mallar paylaşmalı olarak dağıtılır. Örneğin aile konutu aileye özgülenen bir maldır. Bu mal rejiminde kişilerin kendilerine ait olan mallar ilgili kişide kalacak ancak aileye özgülenen eşyalar ise paylaşılacaktır.
Mal Ortaklığı Rejimi Nedir?
Mal ortaklığında eşlerin kişisel eşyaları dışındaki herşey ortaktır. Eşler kendi borçlarından bile tüm mal varlıkları ölçüsünde sorumlu olurlar. Buradaki mülkiyet türü müşterek mülkiyettir.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Nedir?
Yukarıda açıklandığı üzere bu rejim türüne yasal mal rejimi de denir. Zira eğer eşler arasında başka bir mal rejimi belirlenmemişse, edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Bu mal rejiminde esas olan evlilik birliği içinde kazanılan mallarda oartaklık söz konusudur. Ancak tarafların evlilikten önce kazandıkları bir mal varlığı varsa, herkes kendi malının sahibi olmaya devam eder. Fakat evlilik sürecinde edinilen mallarda iki tarafta eşit hakka sahiptir. Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel mallarının gelirleri,
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Boşanma Halinde Mal Paylaşımı Nasıl Yapılır?
Toplumumuzda boşanma kararını veren mahkemenin mal paylaşımına da karar verdiği şeklinde yanlış bir kanaat vardır. Boşanma davası ayrı bir dava mal rejimi davası ayrı bir davadır. Bu davalar birlikte açılamaz. Mal paylaşımı davasının boşanma davası ile aynı anda, fakat farklı bir dilekçe ile ayrı bir dava şeklinde açılması halinde; mahkeme, önce boşanma davasını ele alacaktır. Boşanma davasında verdiği hükmün kesinleşmesi halinde ise mal rejimi davasına bakmaya başlayacaktır. Bu zaman zarfında ise, boşanma davasında verilen kararın kesinleşmesini mal paylaşımı davası için bekletici mesele yapacaktır. Yani, önce boşanma davasının yargılaması yapılır, boşanma kararı kesinleştikten sonra ise mal rejimi davası görülmeye başlanır. Boşanmada mal paylaşımı davası, belirsiz alacak davası olarak açılmalıdır. Mal rejiminin tasfiyesi aşamasında eşler arasında ortaya çıkan Eşlerin katılma alacağı, Değer artışı alacağı ve Katkı payı alacağı mal paylaşımı davasında talep edilir.
Mal Paylaşımında Hesaplama Nasıl Yapılır?
Boşanmada mal paylaşımı, Türk hukuk sistemi içinde evlilik birliği devam ederken edinilmiş malların yarı yarıya paylaşılması esasına dayanır. Ancak, eşlerin kişisel malları bu paylaşım kapsamı dışındadır ve kimin adına kayıtlıysa boşanma sonrasında o eşte kalmaya devam eder. Kişisel mallar, kanunlar ya da eşler arasında yapılmış sözleşmelerle belirlenebilir.
Kişisel Mallar Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu m.220’ye göre, kişisel mallar şunları içerir:
- Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya,
- Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri,
- Manevî tazminat alacakları,
- Kişisel mallar yerine geçen değerler.
Kanun ayrıca eşlere, edinilmiş mallara dâhil olması gereken bir mesleğin yürütülmesi ya da işletmenin çalışmasından elde edilen malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kararlaştırma imkânı tanımıştır. Eşler yine sözleşmeyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara değil kişisel mallara dâhil olacağını kararlaştırabilir.
Mal Rejimi Davasında Hangi Mahkeme Görevlidir?
Boşanma durumunda mal paylaşımına ilişkin dava Aile Mahkemesi’nde görülür ve bu davada zamanaşımı süresi boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 10 yıldır. Süreç, anlaşmalı boşanmalarda daha hızlı tamamlanabilirken, çekişmeli boşanmalarda mahkemenin yoğunluğu, duruşma sayısı ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilmektedir.
Mal rejimi davaları çok önemi ve teknik davalardır. Bu nedenle herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan destek almak çok faydalı olacaktır. Bu bağlamda mal rejimine ilişkin davalar konusunda daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa Aile Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
