İhtiyati Haciz

İhtiyati Haciz Nedir?

İhtiyati kelimesi arapça kökenli bir sözcük olup “ilerisi düşünülerek yapılan” anlamına gelmektedir. Bu tanımlamadan da anlaşılacağı üzere ihtiyaten yapılan bir işlem, ilerisi düşünülerek yapılan işlem demektir. İhtiyati kelimesinin sözcük anlamını açıkladıktan sonra ihtiyati haciz kavramına geçebiliriz.

İhtiyati haciz, para alacaklarına ilişkin mevcut veya müstakbel takibin sonucunun güvence altına alınması için mahkeme kararı ile borçlunun malvarlığına el konulmasını sağlayan geçici bir hukukî korumadır.

Bursa Avukat ve Bursa İcra Avukatı olarak ihtiyati haciz talepleriyle ilgili tüm sorularınız için uzman avukat kadromuzdan hukuki destek alabileceğinizi belirtmek isteriz.

İhtiyati Hacizin Şartları Nelerdir?

İcra İflas Kanununun 257. maddesi, ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için gerekli şartları düzenlemiştir. Buna göre ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için gereken şartlar iki ana başlık altında incelenebilir. Bunların ilki alacaklıya ilişkin şartlardır. İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için öncelikle istemde bulunan kişinin alacaklı sıfatını haiz olması gerekmektedir. Ancak alacaklı olan kişi ihtiyati haciz isteyebilir. Dolayısıyla alacaklı olduğunu ispatlayamayan kişinin ihtiyati haciz talebi reddedilecektir.

İhtiyati haciz kararının verilebilmesi için gereken şartlardan bir diğerini ise alacağa ilişkin şartlar oluşturmaktadır. Alacağın türüyle ilgili şartlar şunlardır:

1. ihtiyati haciz sadece para alacakları için istenebilir.
2. Alacak rehinle garantiye alınmamış olmalıdır.
3. Alacak muaccel (vadesi gelmiş) olmalıdır.

Vadesi gelmemiş olan alacak açısından ise kural olarak ihtiyati haciz istenememektedir; ancak bu kuralın istisnasına kanunda yer verilmiştir. Buna göre vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki hallerde ihtiyati haciz istenebilir:

1. Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa;
2. Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadiyle mallarını gizlemeğe, kaçırmağa veya kendisi kaçmağa hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunursa.

Borçlunun söz konusu madde kapsamındaki davranışlarının, yükümlülüklerinden kurtulmak amacıyla olduğunu ispat, alacaklıya düşmektedir.

İhtiyati Haciz Yargılaması Nasıl Yapılmaktadır?

İhtiyati haciz bir dava değildir. İhtiyati haciz yargılamasında taraflar, ihtiyati haciz talep eden alacaklı ve karşı taraf olarak borçludur. İhtiyati haciz yargılamasında karşı taraf dinlenmeden de, alacaklının talebi üzerine ihtiyati hacze karar verilmesi mümkündür.

İhtiyati haciz yargılamasını, geçici hukukî koruma olarak, bir davadaki yargılamadan ayıran temel iki özellik bulunmaktadır. Hâkim, karşı tarafın dinlenmesinin ihtiyati haczin amacını bertaraf edeceğini düşünüyorsa, karşı taraf-borçluyu dinlemeden de ihtiyati hacze karar verebilir (İİK m. 258/II). İhtiyati haciz yargılamasının bir diğer özelliği, ispatta karşımıza çıkar. İhtiyati haciz talep eden alacaklı, alacağını ve ihtiyati haciz sebeplerini ispat etmelidir. Ancak burada tam ispat aranmayıp yaklaşık ispatla yetinilecektir (İİK m. 258/I). Yani, ispatı gereken hususların tam olarak değil; kuvvetle muhtemel gösterilmesi yeterlidir.

İhtiyati haciz talebinin reddi kararı gerekçeli olarak verilir ve bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Yüzüne karşı aleyhinde ihtiyati haciz kararı verilen taraf da istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruları öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir. (İİK m. 258/son)

İhtiyati Hacizde Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

İhtiyati haciz talebini incelemeye yetkili mahkeme, İcra ve İflas Kanunumuzun 258. maddesi ile 50. maddesi atfı gereğince Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 5. maddesi ve devamı hükümlerine göre davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.

Görevli mahkeme işin niteliğine göre belirlenir. Buna göre somut olayda taraflar arasındaki hukuki ilişkinin mahiyetine göre Asliye Hukuk Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, Tüketici Mahkemesi veya İş Mahkemesi görevli olabilir.

İhtiyati Hacizde Teminat

İİK md. 259’a göre kural olarak ihtiyati haciz talebinde bulunan alacaklıdan teminat alınır. Ancak istisnai olarak mahkeme kararına dayalı alacaklara istinaden ihtiyati haciz talebinde bulunulması durumunda teminat aranmaz, bunun yanında ilam niteliğinde olan belgelere dayalı olarak ihtiyati haciz talebinde bulunulmuş olması durumunda teminata hükmedip hükmetmemek mahkemenin takdirine bırakılmıştır.

İhtiyati Haciz Kararında Neler Yazar?

İhtiyati haciz kararında alacaklının ve borçlunun adı, soyadı ve yerleşim yeri, haczin ne gibi belgelere dayanılarak ve ne miktar alacak için konulduğu, haciz konulmasının sebebi, haczolunacak şeyler, alacaklının zararın tazminiyle sorumlu olduğu ve gösterilen teminatın nelerden ibaret bulunduğu yazılır.

İhtiyati Haciz Ne Zaman İcra Edilir?

İhtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde alacaklının ihtiyati haciz kararının icrasını istemesi gerekir. Alacaklı, on gün içinde ihtiyati haciz kararının icrasını istemezse, ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar ve daha sonra uygulanmaz (İİK m. 261/I). İhtiyati haciz kararının icrası, ihtiyati haciz kararını veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden istenmesi gerekir (İİK m. 261/I). Malların başka yerde bulunması durumunda, icra dairesi o yer icra dairesine istinabe edebilir.

İhtiyati Hacze İtiraz

Borçlu, kendisi dinlenmeden verilen ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata karşı; huzurunda yapılan hacizlerde haczin yapıldığı, yokluğunda yapılan hacizlerde ise haciz tutanağının kendisine tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde mahkemeye müracaatla itiraz edebilir.

Menfaati ihlâl edilen üçüncü kişiler ise ihtiyatî haczi öğrendiği tarihten itibaren yedi gün içinde ihtiyatî haczin dayandığı sebeplere veya teminata itiraz edebilir.

Mahkeme, itiraz üzerine iki tarafı davet edip gelenleri dinledikten sonra, itirazı haklı görürse kararını değiştirebilir veya kaldırabilir. Ancak eğer iki taraf da gelmezse evrak üzerinden inceleme yapılarak karar verilir. İtiraz üzerine verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesi bu başvuruyu öncelikle inceler ve verdiği karar kesindir. İstinaf yoluna başvuru, ihtiyatî haciz kararının icrasını durdurmaz. (İİK md. 265)

İhtiyati haciz oldukça detaylı bir konu olduğundan bu işlemlerde herhangi bir hak kaybı yaşamamak için alanında uzman bir avukattan destek almak çok faydalı olacaktır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa İcra Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.