Ülkemizde iş kanununa tabi çalışan milyonlarca kişi vardır. Bu kişiler her gün işlerine gitmekte ve çalışma saatlerine göre de mesailerini yapmaktadırlar. Bu çalışma temposunda bazen fazladan çalışmalarda yapılabilmektedir. Yani işçi, günlük mesaisini doldursa da akşam fazladan çalışabilmekte veya izin yapması gereken hafta tatilinde de mesaiye çağrılabilmektedir. İşte bu durumlarda işçinin normal çalışma süresinin üstüne çıkan çalışmalarda fazla mesai kavramı ortaya çıkmaktadır. Bu yazımızda fazla mesainin ne olduğunu ve nasıl hesaplanacağını anlatacağız.
Bursa Avukat ve Bursa İş Hukuku Avukatı olarak genel anlamda İş Hukukunun konusuna giren tüm alanlarda, özel anlamda ise Fazla Mesai konusundaki tüm sorularınızı Bursa İş Hukuku Avukatı Av. İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Fazla Çalışma Nedir?
Fazla çalışmanın tanımı fazla çalışma yönetmeliğinde ve İş Kanununun 41. Maddesinde yapılmıştır. Yönetmelikteki tanıma göre fazla çalışmanın; “İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmaları ” ifade ettiği belirtilmiştir. Gördüğümüz üzere fazla çalışmanın belirlenmesinde haftalık çalışma süresi esas alınmaktadır. Fakat belirtmek gerekir ki bu düzenleme nisbi emredici nitelikte bir düzenlemedir. Yani işçinin lehine olması koşuluyla bu süre değiştirilebilecektir. Fakat işçinin aleyhine olan bir değişiklik geçerli değildir. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi haftalık çalışma süresinin 60 saat belirlenmesi ve ancak bu süreden sonraki haftalık çalışmaların fazla mesai olarak değerlendirileceğine ilişkin iş sözleşmesinin ilgili kısmını geçersiz saymıştır ve 45 saati aşan çalışmaların fazla mesai sayılmasına karar vermiştir.
Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
İş Kanununa göre işçinin normal haftalık mesai saati 45 saattir. Ancak işçi ve işveren arasında haftalık çalışma süresi özel olarak ta belirlenebilir. Buna göre işçi ile işveren arasındaki haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenmişse (örneğin 40 saat) bu süre ile 45 saat arasında kalan çalışmalar, “fazla sürelerle çalışma” olarak, haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalar ise “fazla mesai” olarak adlandırılmaktadır.
Fazla mesai yapan işçiye normal ücretinin 1,5 katı, fazla sürelerle çalışma yapan işçiye normal ücretinin 1,25 katı ücret ödenir. Ancak, işçi isterse fazla çalışma süresinin 1,5 katı ve fazla sürelerle çalışma süresinin 1,25 katı kadar bir süreyi serbest zaman olarak ta kullanabilir.
Kişinin fazla mesai alacağı farklı yıllara ait olabilir. Bu nedenle her dönemdeki ücreti neyse fazla mesai alacağı da ona göre belirlenir. Son ücrete göre hesaplama yapılması doğru olmaz. Bu durumda fazla mesai alacağının hesabı için işçinin son ücretinin bilinmesi yeterli değildir. İstek konusu yıllara göre ayrı ayrı o dönemin ücretlerinin belirtilen alanlara girilmesi gerekmektedir.
Fazla Mesainin İspatı
İspat açısından duruma bakıldığı zaman, iddiayı ispat etmek iddiada bulunan kişinin yükümlülüğündedir. İddiasını kanıtlayamazsa, karşı tarafın aksini ispat etmesine gerek yoktur. Yani fazla mesai yapıp, ücretini alamadığını iddia eden bir işçi bunu ispat etmek zorundadır. Fazla çalışmanın ispatı için işyeri kayıtları, işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri içerisindeki yazışmalar delil sayılabilir. Ancak, fazla çalışmanın bu delillerle kanıtlanamaması durumunda tanık ile sonuca gidilmesi gerekir.
İşverenin, işçinin fazla mesai yaptığını ancak fazla mesaiye karşılık gelen ödemeleri yaptığını iddia etmesi halinde, ispat yükü işverene geçer ve işverenin fazla mesaiye dair yaptığı ödemeleri ispat etmesi beklenir. Bu ödemelerin ispat edilmesi halinde işçinin fazla mesai talebi reddedilir, ispat edilememesi durumunda ise işçi fazla mesai alacağına hak kazanır.
Görüldüğü gibi fazla mesai konusu özellikle hesaplanması ve ispatlanması açısından oldukça detaylı bir konudur. Bu nedenle fazla mesai alacağı talep eden kişilerin alanında uzman bir iş avukatından danışmanlık almaları faydalı olacaktır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa İş Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
