Hukukumuzda erginlik on sekiz yaşın doldurulmasıyla başlar. Ergin olmayan çocuklar anne ve babasının velayeti altındadır ve evlilik birliği devam ettiği sürece anne ve baba velayet yetkisini birlikte kullanırlar. Ancak taraflar arasında boşanma söz konusu olursa, çocukların velayatinin kime verileceği sorunu ortaya çıkar. Eğer boşanma davası anlaşmalı boşanma olarak görülecekse çiftlerin zaten her konuda anlaşmaları ve buna ilişkin boşanma protokollerini imzalayıp mahkemeye sunmaları gerekmektedir. Dolayısıyla bu yolda her anlamda bir mutabakat olduğu için velayet yetkisi de taraflardan birisine bırakılacak ve diğeri ile de kişisel ilişki kurulmuş alacaktır. Ancak eğer boşanma davası çekişmeli boşanma olarak görülecekse, mahkemenin önündeki en ciddi tartışma konularından birisi velayetin kime verileceği sorunudur.
Bursa Avukat ve Bursa Boşanma Avukatı olarak genel anlamda Aile Hukukunun konusuna giren tüm alanlarda, özel anlamda ise Boşanmanın hüküm ve sonuçları ve Velayet konusundaki tüm sorularınızı Bursa Boşanma Avukatı Av. İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Velayet Kararında Uygulanan Kriterler Nelerdir?
Türk Medeni Kanununun 336/3 maddesi uyarınca boşanmada velâyet çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir. Buna göre, evlilik birliğinin boşanma ile son bulması halinde velâyet tek başına ana veya babadan birine ait olur. Evlilik birliğinin boşanma ile sona ermesi halinde, velâyetin ana veya babadan hangisine bırakılacağı hususu ise hâkimin takdirindedir (TMK md.182). Yukarıda belirtildiği üzere anlaşmalı boşanma davasında taraflar zaten bu konuda da anlaşmışlardır ve hakim bahse konu anlaşmaya göre velayeti bir tarafa verir. Ancak çekişmeli boşanma davalarında her iki taraf ta velayeti istediği için, davaya bakan hakim burada velayet yetkisini bir tarafa verecek ve diğer tarafla da çocuk arasında kişisel ilişki tesis edecektir. Peki hakim bu kararı neye göre verecektir, yani velayet yetkisini vereceği tarafı seçerken hangi kriterleri esas alacaktır? İşte bu soruların cevabı çocuğun üstün yararında saklıdır. Yani hakim burada kapsamlı bir inceleme ve araştırma yapacaktır. Davacı ve davalı anne babanın taleplerini ve iddialarını dinledikten sonra varsa tanıkları dinleyecek, eğer gerekirse ve çocuk çok küçük değilse çocuğu da dinleyecek, çocuk hakkında sosyal inceleme raporu aldıracak ve bütün bu araştırmalarının sonucunda çocuk kimin velayeti altında olursa daha iyi olacaksa velayeti o kişiye verecektir. Yerleşik Yargıtay içtihatlarında 8 yaşından büyük çocukların idrak yaşında olduğu kabul edilmektedir. Bu sebeple velayet konusunda 8 yaşından büyük çocukların mahkemede görüşü alınmaktadır.
Sosyal İnceleme Raporu Nedir?
Uygulamada kısaca (SİR) olarak bilinen sosyal inceleme raporu aile mahkemesi hakimi tarafından boşanma davalarında özellikle velayetin kime verileceğini belirlemek amacıyla alınan bir rapor türüdür. Sosyal inceleme raporları müşterek çocukların üstün yararına hizmet eden bir araçtır. Çocuğun üstün menfaati uyarınca hangi eşte kalmasının daha isabetli olduğu bu raporlar ile daha sağlıklı bir şekilde tespit edilebilir. Çocuğun fiziksel ve ruhsal gelişiminin, geleceğinin en iyi şekilde şekillenebilmesi için sosyal inceleme raporları oldukça önem arz etmektedir. Boşanma davasında alınan sosyal inceleme raporu pedagoglar tarafından hazırlanmaktadır. Hukukumuzda Adalet Bakanlığı tarafından her aile mahkemesine en az 1 tane psikolojik danışmanlık ve rehberlik, psikoloji veya sosyal hizmet alanlarından mezun sosyal çalışma görevlisi atanmaktadır. Bu kişiler alanında uzman kişilerdir ve sosyal inceleme raporu bu kişiler tarafından hazırlanır. Sosyal inceleme raporu hazırlanırken çocuğun durumu ön planda tutulur. Bunun yanında uzmanlar velayet talep eden eşlerin durumları ile ilgili de araştırma yapmakla mükelleftir. Taraflarla ilgili araştırma yaparken sosyal çalışma görevlisi tarafların kişilik özelliklerini, maddi durumlarını, öğrenim seviyelerini, sosyal ve ekonomik durumlarını, sağlık durumlarını, sabıka durumlarını, yaşadıkları konutun durumunu, varsa kötü alışkanlıklarını gözönüne almalıdır. Bütün bu hususlar birarada değerlendirilip çocuğun üstün menfaati nerede ise velayet o tarafa verilir.
Velayet Kararında Çocuğun Yaşının Etkisi Nedir?
Velayet kararı verilirken elbette çocuğun yaşının çok ciddi bir etkisi vardır. Her ne kadar hangi yaş aralığında nasıl bir karar verileceğine dair yazılı bir kurallar bütünü olmasa da Yargıtay’ın zaman içinde verdiği kararlar uyarınca aşağıdaki şekilde uygulama yapılmaktadır:
- Hukukumuzda, 0 – 3 yaş arasındaki çocukların anne bakım ve şefkatine muhtaç oldukları kabul edilmektedir. 3 yaşına kadarki müşterek çocuğun velayetine karar verilirken, annenin işinin, kazandığı miktarın hatta yaşam tarzının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Yargıtay, istikrarlı olarak verdiği kararlarında bu yaştaki çocukların anneye verilmesinin gerektiğine karar vermiştir.
- Çocuğun yaşının 3 ila 7 arasında olması halinde ise, çocuğun annenin bakım ve şefkatine daha az muhtaç olduğu görülmektedir. Fakat bu dönemleri yaşayan bir çocuğun da anneden alınarak babaya verilmesi bir istisna teşkil etmektedir. Örneğin, annenin çocuğa bakmaktan aciz olması, annenin sağlığının kötü olması, annenin ahlaksız bir hayat sürmesi gibi sebepler halinde, çocuğun velayeti anneden alınarak babaya verilebilir.
- 6- 12 yaş okul çağında olan çocukların velayetinin belirlenmesinde yaş yine önem arz etse de, burada tarafların çocuğa sunacağı maddi imkânlarda önemlidir. Bu noktada hâkimin dikkate alacağı en önemli husus annenin mi yoksa babanın mı çocuğa daha iyi bir eğitim vereceğidir. Ayrıca pedagogun görüşü burada önemlidir. Ancak, hâkim bu görüşe bağlı kalmaz çocuğun menfaati açısından bir değerlendirme yaparak karar verir.
- 12 yaş ve üzeri dönemlerde, çocuklar belli bir olgunluğa ulaştıkları için kendi kararları önemlidir. Hâkim çocuğun da düşüncesini dikkate alarak bir karar vermektedir.
Görüldüğü gibi velayet konusunu etkileyen pek çok bileşen bulunmaktadır. Bu nedenle boşanma sürecine girmek isteyen kişilerin alanında uzman bir boşanma avukatından danışmanlık almaları faydalı olacaktır. Bu bağlamda konuyla ilgili daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa Aile Hukuku Avukatı ve Bursa Boşanma Avukatı Av.İrfan Şengül’e, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
