Aile Konutu Nedir?
Evlilik hayatının en önemli sorunlardan biri şüphesiz barınma sorunudur. Bu nedenle eski medeni kanunumuzun aksine 4721 sayılı Türk Medeni Kanunumuz bu sorunu özellikle ele almış ve aile konutu ile ilgili detaylı haklar ve korumalar getirmiştir. Aile konutu ile ilgili temel madde TMK md. 194’tür. Bu madde de aile konutunun genel bir tanımı yapılmasa da maddenin gerekçesinde aile konutu kavramı; eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği, yaşantısına buna göre yön verdiği, acı ve tatlı günleri içinde yaşadığı, anılarla dolu bir alan şeklinde ifade edilmiştir. Şüphesiz bir mekanın aile konutu olması için çiftler arasında resmi bir evlilik birliği kurulmuş olmalı ve bu birliktelik söz konusu konutun içinde yaşanmalıdır.
Aile konutuna ilişkin davalarla ilgili tüm sorularınızı Bursa Avukat ve Bursa Aile Hukuku Avukatı Av. İrfan Şengül’e sorabilirsiniz.
Aile Konutunun Eşlere ve Aileye Sağladığı Haklar Nelerdir?
TMK’nın 194. Maddesi uyarınca eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Bu rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir. Bunun yanında aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir. Ayrıca aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur.
Yukarıda görüldüğü üzere aile konutu, eşler arasında ortak yaşantının en önemli malvarlığından biri olarak kabul edilir. Bu bağlamda, bir eşin aile konutu üzerinde tek taraflı olarak hak kullanabilmesi sınırlıdır. Örneğin, aile konutunu devretmek, ipotek koymak veya kira sözleşmesini sonlandırmak gibi işlemler için diğer eşin açık rızası gerekmektedir. Ayrıca, aile konutu şerhi konulması veya kaldırılması gibi işlemler de yine eşler arasında karşılıklı anlaşma ve mahkeme kararına tabidir.
Aile Konutunu İlgilendiren Davalar Nelerdir?
Uygulamada aile konutundan kaynaklanan pek çok uyuşmazlık çıkabilmektedir. Bu davaları kısaca şu şekilde açıklayabiliriz:
- Aile Konutunun Tespiti Davası: Eşler arasında, ikamet edilen konutun medeni kanun anlamında aile konutu olup olmadığına dair anlaşmazlık olması durumunda, eşlerden birisi tarafından bu şekilde bir tespit davası açılabilir.
- Aile Konutu İçin Açık Rıza Konusunda Hâkimin Müdahalesi Davası: Bir eş, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez veya aile konutunu devredemez. Eğer olayda diğer eş haklı bir sebep olmadan rıza vermiyorsa bu dava açılabilir.
- Aile Konutunun Devrinin İptali Davası: Bir eş, diğer eşin açık rızası olmadan gerçekleştirilen aile konutu devrini mahkemeye taşıyarak bu dava ile işlemin iptalini isteyebilir.
- Aile Konutu Üzerindeki Hakların Sınırlanmasının İptali Davası: Eşlerden biri, diğerinin açık rızası olmadan aile konutu üzerindeki hakları sınırlarsa, sınırlamayı yapan eş aleyhine dava açılabilir.
- Aile Konutuyla İlgili Kira Sözleşmesinin Feshinin İptali Davası: Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası olmadan aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini sonlandırmaya çalıştığında, rızası olmayan eş bu durumu mahkemeye taşıyıp bu dava işe feshin iptalini isteyebilir.
- Aile Konutu Şerhinin (Kaydın) Konulması Davası: TMK md. 194/3 gereğince aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir. Eğer bu şekilde bir talep olması rağmen tapu müdürlüğü gerekli işlemi yapmazsa şerh konulmasını isteyen eş bu davayı açabilir.
- Aile Konutu Şerhinin Kaldırılması Davası: Evlilik birliği devam ederken daha önce aile konutu olarak kullanılan ve tapuya şerh verilen yer aile konutu olmaktan çıkmışsa bu dava açılabilir. Ayrıca evlilik birliği sona erdiğinde de aile konutu olan yer bu vasfını kaybedeceği için yine bu dava açılabilir.
- Aile Konutunun Muvazaalı Devrinin İptali Davası: Aile konutunun gerçekte satılmadan satılıyormuş gibi gösterilerek elden çıkarılması durumunda, malik olmayan eş muvazaalı devrin iptali için dava açabilir.
- Aile Konutuna El Atmanın Önlenmesi Davası: Aile konutuna yönelik haksız saldırıları önlemek amacıyla eşlerden biri, el atmanın önlenmesi davası açabilir.
Bu davalardan hangisinin açılacağı duruma ve eşler arasındaki anlaşmazlığa bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu konuda daha fazla bilgi almak için Bursa’da faaliyet gösteren Bursa Aile Hukuku Avukatı Av.İrfan Şengül’e, gerek aile konutuna ilişkin davalarla ilgili gerekse de aile hukukunu ilgilendiren diğer konularla ilgili tüm sorularınızı yöneltmek için, info@avirfansengul.com e-mail adresinden veya iletişim sayfamızdan ulaşabilirsiniz.
